วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สระบุรี
การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
การเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
(Student-Centered Learning),
การเรียนรู้ด้วยตนเอง
(Self-Directed Learning)
อ.จีราภรณ์ ชื่นฉ่ำ
การเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-Directed
Learning)เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นโดยมีจุดเริ่มต้นอยู่ที่แต่ละคนในการระบุความต้องการในการเรียนรู้
ตั้งเป้าหมายในการเรียนรู้ ระบุทรัพยากรการเรียนรู้
เลือกกลวิธีในการเรียนที่เหมาะสม และประเมินผลการเรียนรู้
ซึ่งอาจจะมีผู้ช่วยเหลือหรือไม่มีก็ได้ มีเป้าหมายในการจัดการเรียนการสอน คือ
พัฒนาทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง
จนพัฒนาให้เป็นผู้ที่สามารถเรียนรู้ด้วยตนเองตลอดชีวิต
โดยมีกรอบแนวคิดเบื้องต้นว่า “ความสามารถในการเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่องหรือการเรียนรู้ร่วมกับเพื่อนซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของการศึกษา
พร้อมทั้งระบุคุณลักษณะของการเรียนรู้ว่านักศึกษาต้องมี แรงจูงใจในการเรียน
มีความอยากรู้อยากเห็น มีความสามารถในการชี้นำตนเอง
มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์และคิดอย่างสร้างสรรค์
รวมทั้งตระหนักที่จะใช้ทรัพยากรในการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ โดย Knowles (1970) ได้ระบุแนวคิดต่อไปนี้อยู่ในกรอบแนวคิดด้วย
๑. การศึกษาด้วยตนเอง(Independent study)
๒.
การเรียนการสอนเป็นรายบุคคล (Individualized instruction)
๓.
การเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-directed learning)
๔.
การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life-long learning)
นอกจากนี้ยังมีกรอบแนวคิดของ Siegel (1968) เป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอนดังนี้
“การจัดการเรียนการสอนจะต้องคำนึงถึงความต้องการ
ความสามารถ และข้อมูลพื้นฐานของผู้เรียนแต่ละคน
จึงจะทำให้การจัดการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพมากที่สุด”
ข้อตกลงเบื้องต้นสำหรับผู้เรียน
1.
กระตุ้นให้เกิดการอยากเรียนรู้ (Need to know)ผู้สอนต้องทำให้ผู้เรียนเข้าใจว่าสิ่งที่เรียนมีประโยชน์อย่างไร
ทำไมต้องเรียนรู้
2.
ต้องอยากที่จะเรียนรู้ด้วยตนเอง (Need to be self-directing)เนื่องจากคำว่า
“ผู้ใหญ่ คือ ผู้ที่รับผิดชอบตนเอง และ สามารถที่จะชี้นำตนเองได้” ดังนั้นต้องเปลี่ยนกระบวนการเรียนรู้จากครูมาเป็นเน้นการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
3.
ประสบการณ์ของผู้เรียนเป็นสิ่งที่มีคุณค่า
(Learners’unique experiences are valued)ดังนั้นต้องนำมาใช้ทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ
4.
การจัดการเรียนรู้ต้องให้ผู้เรียนพร้อมที่จะเรียนรู้
5.
การเรียนรู้ใช้สถานการณ์/ปัญหาที่อยู่รอบๆ ตัว (Organize learning around life problems)เช่น
สถานการณ์ในคลินิก
6.
ทำให้เกิดแรงจูงใจในการเรียนรู้จากภายใน
(Tap into intrinsic motivation)ไม่ใช่สิ่งกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้จากภายนอก
เงื่อนไขสำหรับการเรียนรู้
การเรียนรู้ต้องเอื้ออำนวยให้เกิดบรรยากาศต่อไปนี้
1.
สนับสนุนให้ผู้เรียนเป็นผู้ที่กระตือรือร้นในการเรียนรู้
2.
สนับสนุนให้ผู้เรียนสร้างแนวคิดของตนเองโดยผสมผสานกับความรู้ที่มีอยู่
3.
ตระหนักถึงธรรมชาติในการเรียนรู้ของแต่ละคน
4.
มองเห็นว่าความคิดเห็นที่แตกต่างเป็นสิ่งที่ดี
5.
เพิ่งระลึกว่าความผิดพลาดเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้
6.
คงไว้ซึ่งความอยากรู้อยากเห็น
7.
มีการประเมินผลโดยการสะท้อนพฤติกรรม
8.
ประเมินผลทั้งตัวเองและเพื่อนร่วมทีม
9.
สนับสนุนให้แสดงความคิดเห็น
10.
สนับสนุนให้เชื่อมั่นในตนเองและผู้ให้ข้อมูลที่เป็นทรัพยากรในการเรียนรู้จากภายนอก
11.
ช่วยให้ผู้เรียนเคารพซึ่งกันและกัน
การปรับเปลี่ยนบทบาท (Role transition)จากการแสดงบทบาทผู้สอนเป็นผู้สนับสนุนการเรียนรู้
บทบาทผู้เรียน
๑. เข้าใจและชื่นชอบ
ปรัชญาและวิธีการเรียนการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลัก/ฐาน
๒. กระตือรือร้นในตัวเองและร่วมกับอื่นในกระบวนการเรียนรู้
๓. รับผิดชอบและเตรียมพร้อม
๔. ให้ข้อมูลย้อนกลับแก่ผู้อื่นและมีส่วนร่วมในการประเมินตนเอง
๕. ร่วมทำให้เกิดสิ่งแวดล้อม/บรรยากาศในการเรียนรู้ที่ดี
๖. เรียนรู้ด้วยตนเอง
(SDL) ระบุความต้องการเรียนรู้ด้วยตนเอง
๗. ศึกษาค้นคว้าสิ่งที่จะเรียนรู้โดยใช้ทรัพยากรที่เกี่ยวข้อง
๘. แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับกลุ่มเพื่อน
๙. ประยุกต์ใช้ข้อมูลที่ไปศึกษาค้นคว้ามากับสถานการณ์ปัญหา
๑๐. ประเมินผลการเรียนรู้
๑๑.
ทำให้บรรยากาศของกลุ่มและการเรียนรู้ของกลุ่มเป็นไปในทางที่ดี
บทบาทผู้สอน
๑.
ปฐมนิเทศผู้เรียนเรื่องกระบวนการเรียนการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลัก
PBL
รายละเอียดวิชา และวิธีการประเมินผล
๒.
สร้างและส่งเสริมบรรยากาศการเรียนรู้ที่ดี
๓.
ช่วยผู้เรียนให้เข้าใจ
ความต้องการการเรียนรู้ที่สัมพันธ์กับสถานการณ์ปัญหา
๔.
มีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นในกิจกรรมกลุ่ม
๕.
สนับสนุน/ส่งเสริมการใช้เหตุผลเชิงคลินิกโดยการตั้งคำถาม
๖.
ประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้
มีส่วนร่วมในการประเมินผลของผู้เรียน
๗.
ให้ข้อมูลย้อนกลับทั้งระหว่างทำกลุ่ม
และเมื่อสิ้นสุดการทำกลุ่มแก่ผู้เรียนทั้งรายบุคคล และรายกลุ่ม
๘.
เป็นแบบอย่างที่ดีในการคิดขั้นสูง
๙.
กระตุ้นให้ผู้เรียนคิด
๑๐. สนับสนุนและให้กำลังใจ
ผู้เรียน เนื่องจากผู้เรียนอยู่ในช่วงก้าวผ่าน การเรียนการสอนแบบบรรยายสู่การเรียนการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลัก
๑๑.
เข้าใจความต้องการของหลักสูตรที่มีความสัมพันธ์กับเนื้อหาที่ต้องการสอน
เพื่อที่จะใช้ในการชี้แนะการเรียนรู้ของผู้เรียน
หลักในการจัดการเรียนการสอนในทุกกลุ่ม
1.
ไม่ว่าจะสอนในกลุ่มเล็กหรือกลุ่มใหญ่จะสามารถสนับสนุนนักศึกษาให้เกิดการเรียนรู้แบบคิดอย่างมีวิจารณญาณ
มีความเป็นอิสระและเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง
2.
ยึดนักศึกษาเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้
3.
อาจารย์ประจำกลุ่มเป็นผู้ชี้แนะการเรียนรู้
กลวิธีในการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นหลัก
สำหรับกลุ่มเล็ก
1.
มีการพัฒนาสถานการณ์ในโจทย์ใกล้เคียงกับสภาพจริงทำให้นักศึกษาเกิดการเรียนรู้ได้ดีกว่า
2.
สร้างสิ่งแวดล้อมที่ส่งเสริมให้นักศึกษากำหนดเป้าหมายการเรียน
3.
กระตุ้นและสนับสนุนนักศึกษาในการที่จะสืบค้นหรือขยายโอกาสของการเรียนรู้ในเชิงลึก
4.
เพิ่มโอกาสในการสะท้อนคิดการเรียนรู้
5.
เพิ่มโอกาสในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทั้งกลุ่มเล็กและกลุ่มใหญ่
6.
เปิดโอกาสให้มีการประเมินระหว่างเพื่อนด้วยกัน
บทบาทของครูสำหรับการจัดการเรียนการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลัก
1.
กระตุ้นการคิดให้นักศึกษาคิดโดยการตั้งคำถามขั้นสูงของการเรียนรู้
2.
ท้าทายกระบวนคิดของผู้เรียนเช่นถามว่า
คุณรู้ไม๊ว่ามีความหมายว่าอย่างไร จะนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไร
บทบาทของนักเรียน
1. เข้าใจเกี่ยวกับปรัชญาและวิธีการสอนแบบการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นพื้นฐาน
(PBL)
2. มีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนรู้
3. มีความรับผิดชอบและเตรียมตัวในการเรียน
4. ให้ข้อมูลป้อนกลับกับผู้อื่นและมีส่วนร่วมในการประเมินตนเอง
สิ่งที่ท้าทาย
1.
นักศึกษาที่มีลักษณะที่ไม่ชอบกระบวนการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นหลักหรือการทำงาน
เป็นทีม
2.
นักศึกษาที่ไม่มีการเตรียมตัวสำหรับการเรียน
3.
ไม่มีโอกาสในการใกล้ชิดนักศึกษา
4.
ในการจัดการเรียนแบบกลุ่มเล็กจะมีแนวโน้มให้นักศึกษาพึ่งพาครูมากเกินไป
จุดแข็ง
1.
ส่วนใหญ่ความสำเร็จของการเรียนและกระบวนการเรียนรู้ขึ้นอยู่กับขนาดของกลุ่มที่เหมาะสม
2.
ผู้เรียนจะได้เรียนรู้ทักษะการคิดแบบมีวิจารณญาณ
เรียนรู้แบบอิสระ เรียนรู้ด้วยตนเอง
ซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับการเป็นพยาบาลในอนาคต
3.
การเรียนรู้แบบกลุ่มใหญ่จะทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่หลากหลาย
การประสบความสำเร็จในการจัดการเรียนการสอนแบบใช้ปัญหาเป็นหลักทั้งกลุ่มเล็กและกลุ่มใหญ่
จะต้องมีการปรับปรุงเกณฑ์การประเมินให้เหมาะสมกับขนาดของกลุ่ม โดยเฉพาะการเรียนการสอยในกลุ่มใหญ่ เพื่อจะได้มีการวัดผลและประเมินผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น